Circulair bouwen: ontdek het bouwen van de toekomst

Weg met de wegwerpeconomie

De impact van de bouwsector op het milieu is niet min. Gebouwen zijn verantwoordelijk voor 40% van de gebruikte materialen, 40% van de geproduceerde afvalstromen en 40% van de CO2-uitstoten. Met een aandeel van 40 procent is de bouwwereld dan ook kampioen in afvalproductie. Hoe kunnen we het grondstoffenverbruik beperken, de CO2-uitstoot reduceren en de milieu-impact verminderen?

Gesloten kringloop

Het lineair systeem - van grondstof naar product tot afval – is intussen verouderd. Maar het alternatief, de circulaire bouweconomie, heeft belangrijke troeven. Dit systeem maakt een einde aan de verdere uitputting van grondstoffen en de groeiende afvalbergen. In een circulaire bouweconomie blijven bouwmaterialen langer in gebruik door ze steeds opnieuw in te zetten. Na hun levensduur kunnen ze gerecycleerd worden om opnieuw deel uit te maken van nieuwe producten. Het restafval wordt geminimaliseerd. Op die manier ontstaat een gesloten kringloop.

De kwaliteiten van een circulair ontwerp

Willen we evolueren naar een circulaire bouweconomie, dan zijn er drastische veranderingen nodig. Zo moeten we bij het ontwikkelen en kiezen van bouwoplossingen veel meer rekening houden met hun impact op lange termijn. Een goed ontwerp herken je aan volgende kwaliteiten:

1. Hergebruikt: gebruik bouwdelen en -componenten die al aanwezig zijn op de site of die elders zijn gerecupereerd.
2. Gerecycleerd: ga op zoek naar gebouwcomponenten gemaakt van rest- of afvalmateriaal.
3. Hernieuwd: gebruik materialen die continu geproduceerd kunnen worden door verantwoorde land- en bosbouw.
4. Bioafbreekbaar: kies materialen die biologisch afgebroken kunnen worden tot natuurlijke stoffen.
5. Veilig en gezond: gebruik componenten die het milieu of de mens niet schaden tijdens hun gebruik, hergebruik of recyclage.
6. Zuiver: geef de voorkeur aan componenten die bestaan uit één materiaal in plaats van meerdere.
7. Robuust: kies componenten die de slijtage van gebruik en hergebruik weerstaan.
8. Eenvoudig: kies voor simpele en duidelijke oplossingen in plaats van moeilijke.
9. Hanteerbaar: ontwerp bouwcomponenten die eenvoudig vast te nemen en te verplaatsen zijn.
10. Toegankelijk: integreer componenten zo dat ze makkelijk en zonder schade bereikt en gerecupereerd kunnen worden.
11. Omkeerbaar: zorg dat het mogelijk is om verbindingen los te maken zonder schade aan de componenten die ze verbinden.
12. Onafhankelijk: breng componenten zo samen dat ze structureel, functioneel en vormelijk autonoom blijven.
13. Compatibel: gebruik bouwcomponenten die verwisseld en ge(her)combineerd kunnen worden.
14. Polyvalent: ontwerp gebouwen en ruimtes die veranderende behoeftes en vereisten ondersteunen zonder aanpassingen.
15. Gevarieerd: introduceer diversiteit in plaats van een uniforme oplossing.
16. Locatie en site: erken en ontwikkel de kwaliteiten die een plek biedt op een verantwoorde manier.

Inspirerende case: werf van sociale huisvestingsmaatschappij Wonen Regio Kortrijk

Hoe kunnen we deze aanbevelingen in praktijk brengen? Op een werf van de sociale huisvestingsmaatschappij Wonen Regio Kortrijk, toont de firma Wienerberger momenteel enkele circulaire toepassingen. Op de site Tuighuisstraat worden 18 bestaande woningen selectief gesloopt en vervangen door 31 nieuwe units die zijn toegesneden op diverse vormen van wonen en werken. “Voor alle ingrepen staat het concept circulariteit centraal”, aldus ingenieur-architect Lieven De Groote, vennoot van MAKER en van TETRA architecten. Bovendien is het project op verschillende schalen circulair:

• Op schaal van de buurt versterken de architecten via een participatief traject de bestaande sociale structuren en vergemakkelijken ze zo de sociale integratie, ook als de wijk in de toekomst verder evolueert.
• Op schaal van het perceel herstellen de architecten de relatie met de groene omgeving van 3.100 m² en introduceren zij een mix aan woonvormen die tegemoetkomen aan een brede waaier van gebruikersnoden en -profielen.
• Op schaal van de gebouwen staan de aanpasbaarheid aan andere gebruikers en nieuwe manieren van gebruik voorop.
• Op schaal van de bouwcomponenten en constructieve details tot slot worden tijdens de sloop 100 jaar oude gevelstenen en kleipannen maximaal gerecupereerd en mee ingezet als materiaal voor de nieuwe woonunits.
• Daarnaast zal de aannemer traditioneel metselwerk met een kalkmortel toepassen waarmee de gevelstenen achteraf perfect recupereerbaar blijven.

Voor Wienerberger is het idee achter circulair bouwen niet nieuw. Hoewel klei, de basisgrondstof van hun keramische bouwmaterialen, ruim voorradig is, besteedt de firma veel aandacht aan de herbruikbaarheid en recyclage van zijn eindproducten. Op de werf van de sociale huisvestingsmaatschappij Wonen Regio Kortrijk wordt dat mooi geïllustreerd.

Op zoek naar duurzame bouwmaterialen die hergebruikt kunnen worden? Ontdek de kleidakpannen, kleiklinkers, gevelstenen en het demontabel gevelsysteem ClickBrick van Wienerberger. Online, of in een showroom. Advies nodig voor jouw project? Neem vrijblijvend contact op met Wienerberger.